پیامبر گرامی اسلام صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم

نگاهی به سیره اخلاقی و رفتاری پیامبرگرامی اسلام

مقام معظم رهبری :

 امروز درس پیغمبراسلام برای امتش وبرای همه ی بشریت درس عالم شدن قوی شدن درس اخلاق وکرامت درس رحمت درس جهاد وعزت ودرس مقاومت است.

هرچند بیش از چهارده قرن از حیات آن آخرین فرستاده خدا می گذرد ولی هر وقت سراغ مطالعه زندگی آن انسان برتر وآینه کمال می رویم یا از چشمه سخنان گهر بار آن حضرت جرعه ای می نوشیم یا نکته ای را از سیره نورانی آن عبدالله می شنویم طراوت وشادابی با همه وجود خود لمس می کنیم

واینک نگاهی داریم به گوشه ای از اخلاق عملی وسیره رفتاری بنده برگزیده خدا چرا که این نگاه برای ما بسی آموزنده وسود منداست

انسان چه در زندگی فردی وچه در تربیتهای اجتماعی احتیاج به الگو دارد تا بتواند آن را سرمشق خود قرار دهد که در قرآن نیز به آن اشاره شده است پیامبر گرامی اسلام(ص) را به عنوان الگو واسوه معرفی کرده است و به همین منظور خوشبختانه سیره عملی ورفتاری رسول خدا(ص) در کتب روایی وتاریخی ومجموعه های دینی ثبت شده است

واینک به چند سیره اخلاقی ورفتاری آن حضرت اشاره ای خواهیم داشت در این جهان   می طلبد که خانواده های ما نگاهی دقیق تر به سیره اخلاقی ورفتاری پیامبر داشته باشند

درخانه

رفتار هر کسی در خانه با همسر وفرزندان نشان دهنده شخصیت اخلاقی آن فرد است و این رفتار تأثیر گذار بر اهل خانه و دیگر معاشران خواهد بود نبی مکرم اسلام(ص) در خانه دارای سیره ای بود که بیان آن زیباست

1 – تقسیم وقت

در کتاب مکارم الاخلاق طبرسیامده است که رسول خدا در خانه اوقات خود را به سه بخش تقسیم  می کرد:

1-  بخشی برای خدا که به عبادت ونماز می پرداخت 

2 – بخشی را برای گفتگو وانس گرفتن با خانواده وتأمین نیازهای روحی وعاطفی خانواده

 3 – وبخشی را هم برای خود ومردم تا به مشکلات مردم رسیدگی کند

کمک در خانه بحارلانوارج16

انسان خودساخته کسی است که در کارهای خانه به همسر خود کمک کند و به شریک زندگی خویش یاری رساند چه در نظافت وچه در طبخ غذا وچه درکارهای دیگر واین از فضائل انسان است

پیامبر خدا(ص) در خانه کفش ولباس خود را می دوخت ودر جمع آوری شیر گوسفندان وشترها کمک می کرد و همراه خادم خانه خود گندم آرد می کرد

هم نشینی بر سرسفره  مکارم الاخلاق

اولیاء خدا متواضعانه با خادمان و اهل خانه هم غذا می شدند وبر سر یک سفره می نشستند

 رسول خدا(ص) همه رقم غذا می خورد ونسبت به نوع غذا و کیفیت آن ایراد نمی گرفت ودر نزد رسول خدا (ص) محبوبترین غذا و سفره آن بود که افراد بیشتری برسر سفره نشسته باشند

استراحت بر بستر ساده

ساده زیستی در همه مظاهر زندگی پیامبر گرامی اسلام(ص) آشکار بود رختخواب ومکان استراحت که خیلی از انسانها ی کنونی برای آن جایگاه خاصی قایل می شوند واگر حد مطلوب نباشد رنج   می برند وخواب ندارند .باید بگویم که رختخواب پیامبر پوستی بود که داخل آن از لیغه وپوشال خرما پر شده بود وبالش زیر سر مبارکش نیز همانند رختخواب آن حضرت بود و خیلی از وقت ها  از عبا خود بعنوانزیر انداز  استفاده می کرد .واغلب بر حصیر می خوابید. حضرت بر پهلوی راست  می خوابید ودست راست خودرا زیر صورت قرار می داد. وقبل از خواب دعا می کرد ومسواک می زد ومسواک حضرت همیشه بالای سر او بود

 و به فرموده امام باقر(ع) هرگاه از خواب بر می خواست سجده می کرد و مسواک می زد

اجتماع

نوع رفتار اجتماعی هر کس نشان دهنده منش وشخصیت فکری وروحی اوست

برخوردهای پیامبرعزیزمان(ص) در اجتماع با قشرهای مختلف می تواند الگوی خوب برای ما که مدعی پیروی ازآن اسوه هستیم باشد چرا که اگر چنین شود رفتار محبت آمیز وارزش قائل شدن به انسانها وبرخورد با آنها در غم وشادی بر مبنایاسلامی زنده می شود ومردم همدیگر را درک می کنند وبر اساس شخصیتی هر کسی با آن شخص برخورد می کنند وجامعه از یک سباط دینی و اسلامی برخوردار می شود

 در مناقب روایت شده است: که رسول خدا (ص) به تشییع جنازه می رفت ودر دورترین نقطه شهر به عیادت مریض می پرداخت و گاهی فرزندان خردسال را که به حضور آن می آورندبعنوان تبرک یافتن

آنان را به دامن خویش می گذاشت و چه بسا که کودکان لباس آن حضرت را نجس می کردند  .

رسول گرامی اسلام خنده رو بودند و اغلب موارد بجز زمان نزول قرآن رویی خندان و متبسم داشتن و در حالت وعظ وپند نیز با چهره تبسم موعظه می کردند .

در حدیث آمده است که حضرت محمد (ص) از خلق وخوی بالا برخوردار بودن با هر کسی برخورد می کرد آغاز به سلام می نمود و با او دست می داد و رعایت می کرد  که دست خود را زود عقب نکشد.

امیر المومنین علی (ع) می فرمایند :

پیامبر گرامی اسلام هر گاه از برادران دینی اش  را سه روز نمی دید سراغ او را می گرفت و اگر غایب بود یا به سفر رفته بود برایش دعا می کرد و اگر حاضر و در شهر بود به دیدارش می رفت و اگر بیمار بود عیادتش می کرد آنچه که حضرت را به مردم نزدیک ساخت وبا او احساس خودی   می کردند رفتار مردی واخلاق متواضعانه  و دور از تکلف او بود با اینکه آن عبد برگزیده الهی  بود

رسول خدا (ص) مظهر رأفت الهی و به بیان قرآن نسبت به مومنان رئوف و رحیم بود و این موارد در رفتار وسیره اش آشکار بود .

رسول خدا (ص) از همه مردم بخشنده تر و از همه مردم در معاشرت بزرگوارتر بود .

در حدیث آمده است حضرت رسول (ص) :

عذر خواهی کسی را که از او معذرت می خواست قبول می کرد و هرگز بدی را با بدی پاسخ نمی گفت و حالت عفو وصفح داشت . 

انس بن مالک می گوید :من در طول هشت یا نه سال خدمتگزاری پیامبر(ص) هرگزنشد که یک بار به من بگوید که چرا چنین کردی ویا بر کار من عیبجویی کند ویا مرا ملامت و سرزنش نماید .

و همواره می فرمودند دوست ندارم که هیچ یک از شما در مورد اصحابم گزارشهای ناخوشایند و عیب های آنان را بازگو کنید .چرا که من دوست دارم هر گاه نزد شما می آیم سینه ام نسبت به شماسلیم وبی غل وغش باشد چرا که شنیدن معایب دیگران خاطر انسان را مکدر می کند وصفای دل را می برد. از عوامل عمده در موفقیت مدیریت اجتماعی واخلاق معاشرت صبر بر جفاها و تندیها وصبوری در برابرنا ملایمات است .

رسول گرامی اسلام (ص) این خصلتها را در اوج خود دارا بود و همین سبب شده بود که افراد بر محور وجودش جمع شوند .

انس بن مالک نقل می کند :روزی یک عرب بادیه نشین نزد پیامبر آمد و برخورد بدی کرد وردای حضرت را کشید به طوری که اثر کشیدن ردای بر گردن حضرت نمایان شد وسپس به پیامبر گرامی اسلام خطاب کرد که از اموال خدا که در اختیار توست دستور دهید که به من بدهند .حضرت به او توجهی کرد ،لبخندی زد ودستور داد که چیزی به او بدهند .

پیامبر گرامی اسلام (ص)در برابر جفا و تندی غریبان در حرف زدن و سئوال کردن و خواسته هایشان آن قدر صبر وتحمل از خود نشان می داد که اصحاب تصمیم می گرفتند آن غریبه هارا مواخذه کنند تا رسول خدارا مورد آزار قرار ندهند .

نبی مکرم اسلام از نظر یاد خدا و بی تکلفی و جلوی مؤدبانه و حفظ حریمها و رسیدگی به مشکلات مردم و سخن گفتن وبیان کلام مفید در خورشأن مخاطبین وهمدلی و همزبانی با مردم وهزاران موضوع دیگر اجتماعی واخلاقی ورفتاری اسوه بودند که فرصت بیان آن نیست و اکتفا می کنم به بیان زیباء قرآن که چقدر زیبان بیان می کند .

«لقد کان لکم فی رسول الله اسو‍‍‍‍ ه حسنه»

  سوره احزاب آیه 21